چگونه «قارچ سیاه» مبتلا نشویم؟

ناصر کریمی، جراح پلاستیک چشم و صورت و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران  درباره «بیماری قارچ سیاه»،گفت: بیماری قارچ سیاه که در زبان پزشکی با نام موکورمایکوزیس از آن یاد می‌شود، یک عفونت قارچی جدی است که عموماً در افرادی که دستگاه ایمنی ضعیف تری داشته و توان مبارزه کمتری با عفونت دارند بروز می‌کند.

وی ادامه داد: این بیماری چهره‌های مختلف با علایم مختلف دارد که از آن میان، عفونت جدی چشم و مغز با خطر کوری و مرگ جزو عوارض این بیماری است.

این جراح پلاستیک چشم و صورت افزود: از آنجا که در گروهی از بیماران مبتلا به کرونا که در بخش‌های مراقبت ویژه بستری هستند این بیماری مشاهده شده است، نام قارچ سیاه اخیرا بیش از گذشته به گوش می‌رسد و ممکن است پرسش‌ها و نگرانی‌هایی را در اذهان ایجاد کرده باشد.

 کریمی یادآور شد: لازم است توجه شود که قارچ سیاه با کرونا پا به عرصه  وجود نگذاشته است و بیماری جدیدی نیست. نکته دیگر اینکه این بیماری در تمام مبتلایان کرونا رخ نمی‌دهد و اساسا علتش ویروس کرونا نیست.

وی ابراز داشت: قارچ سیاه، یک عامل بیماری زاست که هاگ آن (عامل اولیه و خفته بیماری) در مجاری تنفسی بسیاری از ما به وفور یافت می‌شود ولی در افراد با دستگاه ایمنی سالم، قدرت بیماری زایی ندارد.

این جراح پلاستیک چشم و صورت بیان داشت: پیش از دوران کرونا موارد بیماری قارچ سیاه عمدتا در افرادی با دیابت کنترل نشده و در درجه  بعد در بیمارانی با ضعف دستگاه ایمنی مانند دریافت کنندگان پیوند اعضا، ایدز، نارسایی کلیه و سرطان‌ها دیده می‌شد.

کریمی تصریح کرد: در پژوهشی که این جانب و همکارانم در سال 1398 در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) انجام دادیم مشخص شد که در میان مبتلایان قارچ سیاه تعداد بیماران دیابتی تقریبا دو برابر بیماران دیگر است و این، نقش مهم عدم کنترل قند خون را در بروز بیماری قارچ سیاه نشان می دهد.

 وی خاطرنشان کرد: بیماری دیابت که متاسفانه به علت سبک زندگی ناصحیح (پرخوری، چاقی، کم تحرکی و الگوی غلط خواب) رو به گسترش است، مادر امراض متعدد و ویرانگری مانند سکته های قلبی و مغزی، نارسایی کلیه، نابینایی، زخم های عمیق و عفونت‌های جدی مانند قارچ سیاه است.

این جراح چشم و صورت یادآور شد: به همین علت هزینه بسیار کلانی را بر فرد مبتلا و بر جامعه تحمیل می‌کند و لازم است همه ما با اتخاذ سبک صحیح زندگی و اصلاح عادات تغذیه و فعالیت بدنی و خواب از احتمال ابتلای به آن بکاهیم.

کریمی متذکر شد: اگر هم بین ما افرادی به دیابت مبتلا شدند کنترل صحیح بیماری و پیشگیری از عوارض کاملا امکان پذیر است. متاسفانه بسیاری از بیماران دیابتی گمان می‌کنند مصرف دارو به معنای کنترل بودن بیماری است.

وی افزود: بسیاری از آنها پس از سالها ابتلا به بیماری هنوز نمی‌دانند تغذیه فرد دیابتی چه تفاوتی با سایر اعضای خانواده می‌کند. این گونه ناآگاهی‌ها و غفلت‌ها و پشت گوش انداختن‌ها سبب می‌شود که بسیاری از مبتلایان دیابت صدمات ناگواری در سلامت خود و آسایش خانواده و هزینه‌های زندگی متحمل شوند که یکی از دهها مورد آن، بیماری وخیم قارچ سیاه است.

این جراح پلاستیک چشم و صورت گفت: در نتیجه لازم است تمام بیماران دیابتی مفهوم صحیح کنترل بیماری دیابت را یاد بگیرند و از مهار شدن بیماریشان اطمینان یابند.

کریمی تصریح کرد: گروهی از بیماران کرونا در مرحله  وخیم بیماری (عموما در زمان بستری)  دچار حالتی از بیماری می‌شوند که به نام “طوفان سایتوکاین” شناخته می‌شود و یکی از درمان‌های آن استفاده از داروهای خانواده کورتیکوسترویید است.

وی اضافه کرد:این خانواده دارویی بین مردم به نام کورتون مشهور هستند. هر چند این داروها به منظور نجات جان بیمار از مرحله  وخیم کرونا تجویز می‌شوند اما احتمال عوارض سنگین و متعددی برای بیمار به همراه می آورند (مانند سیاه شدگی سر استخوان ران، نارسایی غده ی فوق کلیه و …) که یکی از این عوارض احتمال ابتلای به قارچ سیاه است.

این جراح پلاستیک چشم و صورت یادآور شد: پژوهشگران احتمال می‌دهند افزایش شدید قند خون در پی مصرف کورتیکوسترویید در این بیماران کرونا، یک عامل اصلی بروز بیماری قارچ سیاه باشد و این موضوع اهمیت کنترل قند خون در بیماران کرونا را نشان می‌دهد.

کریمی افزود: در کنار کورتیکوستروییدها، عوامل دیگری مانند خود بیماری کرونا یا داروهای ضد ویروس نیز ممکن است در خارج شدن قند خون از کنترل نقش داشته باشند. هرچه هست، می‌دانیم افزایش قند خون در بیماران کرونایی و هم چنین مصرف کورتیکوسترویید در بیماران کورونایی عامل خطر مهمی برای رخداد بیماری قارچ سیاه است.

وی اظهار داشت: از همین رو به همه افراد جامعه توصیه می‌شود اولا با رعایت شیوه نامه‌ها در حد امکان از ابتلای به بیماری کرونا پیشگیری کنند و در مرحله بعد، اگر فردی مبتلا به کرونا شد (مخصوصا بیماران دیابتی) با بررسی متناوب و مکرر قند خون از مهار بودن قند خون اطمینان حاصل شود.

این جراح پلاستیک چشم و صورت تاکید کرد: نباید در گرماگرم عوارض تنفسی کرونا از سطح قند خون غفلت شود. توصیه سوم اینکه هرگز نسخه‌ای که برای یک بیماری کرونایی تجویز شده است را نباید خودسرانه به بیماران کورونایی دیگر توصیه کرد.

کریمی خاطرنشان کرد: چه بسا کورتیکوسترویید در نسخه  یک بیمار کورونایی شفابخش باشد و برای یک بیمار کرونایی دیگر دارویی بدون منفعت و حتی ویران گر. توصیه می‌شود تا حد امکان بیماران سرپایی از کورتون‌ها استفاده نکنند.