10 از 20

حامد فوقانی؛ روزنامه همشهری

شورای پنجم شهر تهران با آرای میلیونی شهروندان کار خودش را آغاز کرد؛ آرای که مردم اغلب بدون شناخت از چهره‌هایی نامزد شده و به‌خاطر لیست امید به درون صندوق‌های رأی ریختند. آنها آمده بودند تا همراه با انتخاب نامزد ریاست‌جمهوری نزدیک به جبهه اصلاح‌طلبان، لیست سنجاق شده به آن‌را نیز انتخاب کنند. پایتخت‌نشینان با این نگاه که همزمان با تدوام فعالیت دولت تدبیر و امید برای 4سال دیگر، صندلی‌های صحن شورا را نیز اصلاح‌طلبان می‌سپارند، آرای قابل توجهی را برای نخستین بار در ادوار انتخابات شوراها به لیست آنها دادند تا 21عضو اصلاح‌طلب و البته از 4حزب متفاوت راهی ساختمان خیابان بهشت شوند. شورای پنجم شهر تهران با همان شعارها و وعده‌هایی که داده بود، از ابتدای شهریور سال 96 مشغول فعالیت شد. در همان ابتدا، محمدعلی نجفی، مرد آشنای اصلاح‌طلب که در ذهن‌ها به‌عنوان وزیر آموزش و پرورش سالیان طولانی دولت‌ها، معروف بود را به‌عنوان شهردار تهران انتخاب کردند؛ انتخابی که به زعم بسیاری از کارشناسان، نخستین اشتباه شورای پنجم به حساب می‌آید. اشتباه نه از اینکه نجفی، فردی توانمند و با سواد نباشد بلکه با مشکلات زیادی که بر سر راهش به وجود خواهد آمد و اتفاقا هم آمد، توانایی ماندن را نخواهد داشت. نجفی با توقف صدور هولگرام، نشان داد که برای مبارزه با اژدهای هفت‌سر فساد در شهرداری روی کار آمده است. اما درآمدهای شهر از یک‌سو و انتظارات وسیع از سوی دیگر، به نجفی یادآور شد که اداره پایتخت ایران به این آسانی‌ها نیست. به هرترتیب نجفی زیر فشارها داوم نیاورد تا دوبار استعفا بدهد. استعفای نخست را شورا قبول نکرد اما مشخص بود که نجفی تصمیمش را گرفته و شورای شهر تهران باید پروسه انتخاب شهردار جدید شود. دست‌کم 8ماه از وقت شورای پنجم برای انتخاب شهردار به‌نوعی تلف شد. سرانجام سیدمحمدعلی افشانی را میان گزینه‌ها را با چشم‌‌های بسته روی طرح منع به‌کارگیری بازنشستگان که در مجلس بررسی می‌شد انتخاب کردند و تاوانش را خیلی زود دادند. افشانی با مصوب شدن طرح و ابلاغ آن، باید سکانداری تهران را رها می‌کرد. بنابراین او رفت تا دوباره پروسه انتخاب شهردار جدید آغاز شود. این بار، شورایی‌ها با دقت بیشتری دست به انتخاب بردند. علی رغم اینکه یکی از حزب‌ها نیز با برگزیدن پیروز حناچی، مخالف بود، سرانجام رقابت از یار و همکار دیرین خود یعنی عباس آخوندی برد تا شهردار پایتخت لقب بگیرد. بماند که در امضای حکم حناچی نیز داستان‌هایی مطرح شد. به هر ترتیب حناچی شهردار شد و شورای پنجم شهر تهران، روی ریل ثبات قرار گرفت. حالا آنها می‌دانستند که فرصت زیادی از دست رفته و باید طرح‌ها و لوایح جدیدی را به‌صورت فشرده بررسی کنند.
با نگاه واقع‌بینانه می‌توان گفت اعضای شورا پس از شهردار شدن حناچی، اقدامات قابل توجهی انجام داد. در این میان می‌توان گفت در ماه‌های نخست، میزان همراهی‌ها میان شهردار و پارلمان شهری میزان مناسبی بود اما در ماه‌های آخر، از میزان همراهی‌ها کاسته شد تا حناچی در چند مورد از خودی‌ها ضربه بخورد. نمونه‌اش، اقدام غیرهماهنگ شورایی‌ها با آقای شهردار، در تخریب نیم‌طبقه غیرمجاز بنای مربوط به نهاد ریاست جمهوری در محله جماران یا رد شدن چند لایحه فرهنگی در صحن شورا. با این حال، شورا در زمینه‌هایی شهردار را همراهی کرد که ماحصل آن، احداث فضاهای همگانی در چند نقطه شهر، شفاف‌سازی قراردادها، بازپرداخت دیون و بدهی‌های به ارث رسیده، هوشمندسازی، بازپس‌گیری املاک واگذار شده خارج از چارچوب قانونی به برخی از نهادها و اشخاص و جلوگیری از ساخت‌وسازهای خارج از طرح تفصیلی و غیرمجاز بوده است. نگاه منصفانه به شورای پنجم شهر تهران نشان می‌دهد که آنها حدود 17ماه را نیز در شرایط کرونایی، سخت اقتصادی، رکورد ساخت و ساز و کمبود منابع مالی سپری کرده‌اند و اما با همین شرایط چندین اقدام موثر را انجام داده‌اند. بهبود وضعیت تجهیزات و آموزشی در حوزه مدیریت بحران، پیشگیری و مدیریت بحران، تکمیل چند خط مترو، افتتاح ایستگاه‌های جدید مترو، آغاز عملیات اجرایی خط مهم 10 مترو، رونمایی از یک‌رام قطار ملی مترو، توسعه مراکز آموزش كودكان كار، توسعه سهم دوچرخه‌سواری در سفرهای شهری، کاهش زباله تولیدی و افزایش تفکیک پسماند از مبدأ، تملک باغات و تبدیل آنها به بوستان‌های عمومی و نگهداشت شهر بدون مشکل خاص از جمله این اقدامات موثر مدیریت پنجم به حساب می‌آید. با این حال، برخی از شورایی‌ها گاهی چنان به دور از چشم همه، با طرح‌های شهرداری مخالفت می‌کردند که حتی یکی از معاونان حناچی، مدت‌ها در یکی از کمیسیون‌های مرتبط با حوزه کاریش شرکت نکرد. از سوی دیگر، آنها بدون در نظرگرفتن عواقب یک‌تصمیم در راستای هوشمندسازی و شفاف‌سازی، کارهایی انجام دادند که به‌خاطر نیمه‌تمام ماندن کار، دودش در چشم شهروندان رفت. به‌طور نمونه تصمیم برای الکترونیکی ساختن فرآیندهای صدور پروانه و پایانکار و پرونده‌های ساخت است. اگرچه این تصمیم در نگاه اول بسیار جالب به نظر می‌رسد اما به دلیل تکمیل نشدن صددرصدی، هم‌اکنون باعث شده تا تعداد زیادی از شهروندان در میان شهرداری‌های مناطق و دفاتر خدمات الکترونیک شهر، سرگردان و کلافه باشند. همچنین، اگرچه برای ایجاد اتاق شیشه‌ای تلاش‌های فراوانی صورت گرفت اما در اواخر دوره معلوم شد که شفاف‌سازی تنها یک‌‌روی سکه ماجرا بوده؛ چراکه به گواه سایت شفافیت شهرداری، آن روی سکه نشان می‌داد چندین و چند قرارداد با رقم هنگفت و بسیار بالاتر از عرف و مرسوم جامعه، با افرادی بسته شده است. به عبارتی شورای شهر توجه نکرد که تنها شفاف‌سازی رضایت شهروندان را در پی ندارد بلکه باید در نوع و نحوه قراردادها نیز با دقت بیشتری عمل می‌کردند.
از سوی دیگر شورای پنجم یا بهتر بگویم مدیریت پنجم شهر تهران، چند وعده‌ای که با بر پایه نظرسنجی‌های مردمی استوار شده بودند، داد که متاسفانه وضعیت فعلی نشان می‌دهد تحقق نیافته‌اند. البته بخشی از این وعده‌ها خارج از اراده مدیریت شهری بوده که یکی از آنها کاهش آلودگی هوا و ترافیک است. به بیان دیگر، اگر مدیریت شهری هرچقدر هم تلاش می‌کرد و اشتباهاتی مثل مخالفت با خرید فیلتر دوده ناوگان اتوبوسرانی را در بودجه سال 97 را مرتکب نمی‌شد اما بازهم بی‌توجهی دستگاه‌های دیگر، کارش خود را برای آلوده ساختن آسمان شهر و افزایش ترافیک می‌کرد.
به هر ترتیب شورای پنجم کارش به پایان رسیده و از نظر نگارنده می‌توان نمره قبولی 10 از 20 را برایش در نظر گرفت.