گمانه‌زنی‌ها در خصوص طرح ارائه شده از سوی ترامپ به ایران

فرارو- محمد حسن خلیلی؛ دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، روز گذشته در سخنانی از ارائه طرحی پیشنهادی در خصوص یک توافق با ایران سخن گفت؛ طرحی که البته مقامات ایرانی از وجود آن ابراز بی‌اطلاعی کردند. 

سخنان ترامپ سوار بر ایرفورس وان

به گزارش فرارو، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، روز گذشته سوار بر هواپیمای ایرفورس وان (هواپیمای رئیس جمهوری آمریکا) و به هنگام ترک ابوظبی در پرواز به مقصد واشینگتن، همراه با لحنی تهدیدآمیز خطاب به خبرنگاران گفت: «آن‌ها (ایرانی‌ها) یک پیشنهاد دارند. آن‌ها می‌دانند بایستی سریع عمل کنند؛ وگرنه اتفاق بدی خواهد افتاد.» 

ترامپ در جواب یکی از خبرنگاران که پرسید: «در مورد ایران، آیا آمریکا یک پیشنهاد رسمی را داده است؟ آیا ویتکاف آن را تحویل داده است؟» پاسخ داد: «آن‌ها یک پیشنهاد دارند. اما مهمتر این است که می‌دانند بایستی سریعتر دست بجنبانند.» 

واکنش عراقچی

اما این اظهارات ترامپ با واکنش سید عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان روبرو شد. عراقچی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس در واکنش به سخنان ترامپ در پیامی به زبان انگلیسی نوشت: «ایران هیچ‌گونه پیشنهاد مکتوبی از سوی ایالات متحده نه مستقیم و نه غیرمستقیم دریافت نکرده است. در همین حال، پیام‌هایی که ما و جهان دریافت می‌کنیم، همچنان سردرگم و متناقض هستند. با این‌حال، موضع ایران همچنان قاطع و صریح است: به حقوق ما احترام بگذارید و تحریم‌ها را پایان دهید؛ در این صورت، توافقی در کار خواهد بود. این را به‌روشنی می‌گویم: هیچ سناریویی وجود ندارد که در آن ایران از حق خود برای غنی‌سازی با اهداف صلح‌آمیز، که به سختی محقق شده است، چشم‌پوشی کند، حقی که همه دیگر اعضای معاهده‌عدم اشاعه نیز از آن برخوردار هستند. ملت بزرگ ایران، قدرت و استواری خود را در برابر کسانی که تلاش بر تحمیل استیلای خود داشته‌اند، به‌خوبی نشان داده است. ما همواره از گفت‌وگوی مبتنی بر احترام متقابل استقبال می‌کنیم و همواره هرگونه زورگویی را رد می‌کنیم.» 

با این حال خبرگزاری رویترز با نقل خبر سخنان ترامپ، به نقل از یک منبع ایرانی نزدیک به تیم مذاکره نوشت: تهران هنوز پیشنهاد آمریکا را دریافت نکرده؛ اما عمان آن را دریافت کرده و به‌زودی آن را تحویل تهران خواهد داد. 

طبق اعلام الجزیره، این، نخستین باری است که پس از چندین دور مذاکرات میان «استیو ویتکاف»، نماینده آمریکا در امور خاورمیانه و عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، ترامپ تأیید کرده که پیشنهادی را برای تهران فرستاده است. 

حال که رسانه‌های خارجی و بالاتر از آن خود ترامپ از ارسال یک پیشنهاد از سوی آمریکا سخن گفته‌اند، گمانه حول این محور می‌چرخد که پیشنهاد رئیس جمهور آمریکا برای یک توافق چیست؟ اما پیش از آنکه به پیشنهاد ترامپ برای توافق بپردازیم، به پیشنهادی که چند روز قبل از در رسانه‌های خارجی در خصوص بسته پیشنهادی تهران مطرح شده بود، نگاهی خواهیم انداخت.

پیشنهاد تهران به روایت گاردین و نیویورک تایمز

چند روز پیش از آنکه ترامپ سوار بر هواپیمای ایرفورس وان از طرح پیشنهادی خود سخن بگوید، نشریه بریتانیایی گاردین و نشریه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشهای جداگانه‌ای، از بسته پیشنهادی تهران در چهارمین دور از مذاکرات هسته‌ای سخن گفته بودند. 

گاردین در گزارشی مدعی شده بود ایران ایده کنسرسیومی متشکل از کشورهای خاورمیانه شامل ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را برای غنی‌سازی اورانیوم در جهت تلاش برای غلبه [و حل] مخالفت‌ها و اعتراضات آمریکا با برنامه غنی‌سازی‌اش مطرح کرده است. 

از سوی دیگر نشریه نیویورک تایمز نیز در گزارشی به قلم «فرناز فصیحی» اعلام کرده بود ایرانی‌ها در گفت‌وگو با مذاکره‌کنندگان آمریکایی، پیشنهاد کنسرسیومی با چندین کشور را مطرح کرده‌اند که به تهران اجازه تولید سوخت هسته‌ای با درجه غیرنظامی، اما با نظارت بیشتر را می‌دهد. این نشریه به نقل از چهار مقام ایرانی که خواستند به دلیل حساسیت موضوع نامشان فاش نشود، مدعی شد «سید عباس عراقچی»، وزیر خارجه کشورمان این طرح را به «استیو ویتکاف»، نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات روز یکشنبه ارائه داده است. 

گمانه زنی گاردین در خصوص پیشنهاد ترامپ

اما در آن سوی ماجرا، همزمان اعلام ترامپ مبنی بر ارائه پیشنهادی برای توافق با ایران، رسانه‌های خارجی گمانه‌زنی‌هایی را در این ارتباط مطرح کردند. 

در همین ارتباط، نشریه بریتانیایی گاردین در گزارشی اعلام کرد در ۱۵ مه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مدعی شده است که ایران به‌طور «نسبی» با شرایط یک توافق جدید هسته‌ای موافقت کرده است. طبق ادعای گاردین، این توافق شامل توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به مدت سه سال برای ایجاد اعتماد است. پس از این دوره، ایران می‌تواند غنی‌سازی را در سطح ۳.۷۵٪، مطابق با توافق برجام ۲۰۱۵، از سر بگیرد. در این مدت، روسیه اورانیوم مورد نیاز برای برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را تأمین خواهد کرد. 

این نشریه سپس به سخنان علی شمخانی، مشاور رهبر انقلاب استناد کرد که گفته است ایران تمایل به مصالحه دارد و توافق در صورتی که نتانیاهو بر این روند تأثیر نگذارد، امکان‌پذیر است. 

گاردین همچنین به نقل از شمخانی اعلام کرد که وی گفته است تهران به این موارد پایبند است: هرگز سلاح هسته‌ای نسازد؛ اورانیوم غنی شده در سطوح بالای خود را کنار گذارد و تنها در سطوح مورد نیاز برای موارد غیر نظامی اورانیوم را غنی کند و به بازرسان اجازه دهد تا بر این روند نظارت کنند؛ اینها همگی در قبال این مورد خواهد بود که تحریم‌های اقتصادی برداشته شود. 

این نشریه سپس به نقل از «محمد عامرسی» (Mohamed Amersi)، از تجار بریتانیایی و از فعالان اندیشکده «مرکز ویلسون» می‌نویسد: در راستای یک مصالحه، می‌توان ایران را قانع ساخت غنی‌سازی در سطوحی که اجازه دارد را برای یک مدت زمانی معین مورد توافق طرفین متوقف سازد و زمانی که اعتمادسازی میان طرفین انجام شد، آن را از سر بگیرد. »

گمانه زنی نیویورک تایمز

از سوی دیگر، نشریه نیویورک تایمز نیز گزارشی با عنوان «ترامپ به دنبال یک توافق با ایران است؛ اما ممکن است این توافق ضعیف‌تر از چیزی باشد که حامیانش خواهان آن هستند» نوشت: با هر شاخصی، رئیس جمهور ترامپ به وضوح بیان کرده که خواهان یک توافق با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور و اجتناب از یک جنگ است و با این مسأله، پیشنهاد اسرائیل برای یک حمله نظامی دوجانبه را به کناری نهاده است. 

این نشریه در بخش دیگری از مقاله خود با اشاره به سخنان ترامپ مبنی بر اینکه پیشنهادی به تهران داده شده است، می‌نویسد: شکاف‌های مهم میان دو طرف باقی مانده است. ترامپ همچنان اصرار دارد که که ایران بایستی غنی‌سازی اورانیوم را که سوخت‌رسانی به انرژی هسته‌ای ونیز سلاح‌های هسته‌ای محسوب می‌شود، متوقف کند. اسرائیل و برخی حامیان دو آتشه رئیس جمهور آمریکا هم به دنبال چنین خروجی هستند. در سوی دیگر، ایران بر این مسأله پافشاری دارد که غنی‌سازی اورانیوم را کلا متوقف نمی‌کند و حق دارد تا برای اهداف غیرنظامی تحت پیمان ان‌پی‌تی غنی‌سازی کند. 

این نشریه سپس به نقل از «علی واعظ»، از اعضای «گروه بین المللی بحران» می‌نویسد: «آقای ویتکاف تلاش دارد تا پیچیدگی‌های تمایلات هردو طرف را در زمینه غنی‌سازی مدیریت کند. او تلاش دارد تا با راه‌حل‌هایی که حاصل جمع صفر نیست، خلاقانه عمل کند.» 

علی واعظ سپس می‌گوید: «به‌طور مثال، این پیشنهادات شامل متوقف کردن طولانی مدت غنی‌سازی ایران تحت بازرسی‌های تقویت شده بین‌المللی تا زمانی است که هر دو طرف اعتمادسازی کنند. یکی دیگر از پیشنهادهای مرتبط این است که ایران بپذیرد در صورتی که به او این اطمینان داده شود تا به شکلی قابل اعتماد می‌تواند سوخت هسته‌ای را در بازار جهانی تهیه کند، در طول زمان و به مرور، برنامه غنی‌سازی‌اش را متوقف کند. این مسأله از این جهت که ایران پیشنهاد پایان دادن به غنی‌سازی‌اش را در زمانی مشخص در آینده رد نمی‌کند، می‌تواند برای ترامپ امری رضایت بخش باشد.» 

در همین حال، علی واعظ با انتشار توییتی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: پیشنهادی که از سوی «پاتریک وینتور» (روزنامه نگار گاردین) گزارش شده جالب توجه است: سه سال توقف غنی‌سازی داخلی اورانیوم و سپس غنی‌سازی زیر سقف چهار درصد بدین معناست که آمریکا می‌تواند چنین بگوید که تقریبا در دوران ریاست جمهوری ترامپ به غنی‌سازی صفر درصد [از سوی ایران] رسیده و از طرف دیگر ایرانی‌ها نیز می‌توانند ادعا کنند که از این اصل [غنی‌سازسازی] کوتاه نیامده‌اند.

واکنش ایران به گمانه‌زنی رسانه‌های خارجی

اما در این سوی ماجرا، گمانه‌زنی رسانه‌های خارجی مبنی بر توقف غنی‌سازی برای مدت زمانی معین و یا توقف آن در آینده‌ای معین، واکنش مسئولان ایران را برانگیخت. «کاظم غریب آبادی»، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه کشورمان در واکنش به این گمانه‌زنی‌ها و در پاسخ به یکی از کاربران شبکه اجتماعی ایکس که خطاب به وی گفته بود: «آقای غریب آبادی نکنه توقف غنی‌سازی رو به هر میزان و هر مدت بپذیرید. مطمئن باشید آمریکا در وعده‌های اینچنینی صادق نیست.» اعلام کرد: «سلام برادر عزیز؛ طرفهای مذاکره ما به خوبی می‌دانند جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه دستاوردی را که با خون شهدا و هزینه‌های بسیار به دست آورده است، وجه المصالحه قرار نخواهد داد. حق غنی‌سازی خط قرمز قطعی ماست! توقفی هم در غنی‌سازی پذیرفته نمی‌شود.»