میهمانی سفارت ایران در آمریکا

فرارو- در پاییز سال ۱۳۳۸، ژنرال دوایت آیزنهاور، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، در جریان سفری رسمی به تهران قدم گذاشت؛ سفری که نه‌تنها نشانه‌ای از تغییرات ژئوپلیتیکی منطقه بود بلکه نقطه عطفی در مناسبات تهران و واشنگتن محسوب می‌شد. در آن زمان، آمریکا دیگر به‌تنهایی بر صحنه سیاست ایران نقش‌آفرینی می‌کرد و نفوذ انگلستان به حاشیه رانده شده بود.

به گزارش فرارو، آیزنهاور که در چارچوب سفری منطقه‌ای از یازده کشور بازدید می‌کرد، طی شش ساعت در تهران نیز در چند نوبت سخنرانی و موضع‌گیری داشت: یک‌ بار در فرودگاه مهرآباد، یک‌بار در مجلس شورای ملی و در نهایت، در بیانیه پایانی سفر. او با تأکید بر اهمیت استراتژیک ایران در ثبات خاورمیانه، خواستار تقویت همکاری میان دو کشور شد. رئیس‌جمهور آمریکا به‌صراحت از اهداف واشنگتن پرده برداشت: مهار نفوذ اتحاد جماهیر شوروی، تضمین دسترسی به منابع انرژی خلیج فارس و حفظ امنیت اسرائیل.

در همین راستا، آیزنهاور بر ضرورت حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشورهای منطقه تأکید کرد و آن را عاملی حیاتی برای منافع راهبردی آمریکا دانست. او همچنین در دیدار با شاه و مقامات ایرانی، هشدار داد که صلح و عدالت صرفاً با تکیه بر نیروی نظامی به‌دست نمی‌آید و پیشرفت پایدار نیازمند عدالت، آزادی و توسعه اجتماعی و اقتصادی است.

این سفر هم‌زمان با انتصاب اردشیر زاهدی به‌عنوان سفیر ایران در واشنگتن بود؛ انتصابی که آغاز فصل جدیدی در روابط دو کشور را نوید می‌داد. شاه ایران که تاج‌وتخت خود را تا حدی مرهون حمایت‌های آیزنهاور و دولت او می‌دانست، با برگزاری مراسم استقبال باشکوه، تلاش کرد وفاداری و نزدیکی خود به کاخ سفید را به نمایش بگذارد.

سفر آیزنهاور همچنین در سایه رقابت‌های انتخاباتی آمریکا رنگ و بوی سیاسی بیشتری به خود گرفت. محمدرضا شاه که دوست نزدیکش، ریچارد نیکسون، نامزد حزب جمهوری‌خواه بود، با دقت روند انتخابات را دنبال می‌کرد. پیروزی جان اف. کندی از حزب دموکرات، نگرانی‌های تازه‌ای برای شاه پدید آورد، به‌ویژه در شرایطی که نارضایتی داخلی و فشارهای سیاسی رو به افزایش بود و سیاست سرکوب به بن‌بست رسیده بود.

پیام آیزنهاور روشن بود: آمریکا از تداوم سرکوب و اتکای صرف به قدرت نظامی حمایت نمی‌کند. او صراحتاً به مقامات ایرانی هشدار داد که برای دستیابی به ثبات، باید فراتر از ابزارهای نظامی فکر کرد.