خانواده و گریزگاهی به نام اعتیاد
سرهنگ “عبدالوهاب حسنوند”رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ تهران نوشت: اگر خانواده را پايه و اساس ساخت اجتماعي بحساب آوريم، همواره سلامت جامعه در گرو سلامت خانواده خواهد بود. بطوريكه ريشه بسياري از انحرافات و كجروي هاي اجتماعي در درون اين نظام كوچك مشاهده ميشود. با نگاهي تخصصي به كاركردهاي خانواده در جوامع
سرهنگ “عبدالوهاب حسنوند”رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ تهران نوشت:
اگر خانواده را پايه و اساس ساخت اجتماعي بحساب آوريم، همواره سلامت جامعه در گرو سلامت خانواده خواهد بود. بطوريكه ريشه بسياري از انحرافات و كجروي هاي اجتماعي در درون اين نظام كوچك مشاهده ميشود.
با نگاهي تخصصي به كاركردهاي خانواده در جوامع فعلي، به نظر ميآيد كه بسياري از اين كاركردها دستخوش تغييرات و تحولات بسياري گشتهاند اما برخي از اين موارد هنوز هم نقش بارزي در خانوادهها و جوامع ايفا مينمايند.
يكي از كاركردهاي مهم خانواده عطوفت، محبت و روابط اجتماعي درون خانواده است. با توجه به كاسته شدن از وظايف خانواده در كاركردهاي ديگري نظير: كاركرد اقتصادي، آموزشي و همچنان كاركرد فوق نقش بارزي در درون خانواده دارد.
رفتار و عملكرد هر انساني نشأت گرفته از ساخت شخصيتي فرد ميباشد بنابراين، محروميت افراد از ارضاي نيازهاي سهگانه ياد شده (امنيت، روحي – عاطفي، احترام و ارزش)، ساختار شخصيتي ناقص و يا نادرستي را در افراد ايجاد ميكند كه اين ساختار شخصيتي، الگوهاي رفتاري نامناسب و نامتعادلي را براي فرد شكل ميدهد.
با توجه به اينكه ساخت شخصيتي افراد در دوران كودكي اهميت فراواني دارد، بعبارتي تجارب نخستين ايام كودكي نقش مهمي در شكلگيري شخصيت انسان ها ايفا ميكند بنابراين توجه و پرداختن به اين مهم جهت داشتن انسان هايي متعادل و سالم در جامعه از اهميت بالايي برخوردار است.
لذا اگر اعتياد را بعنوان يك الگوي رفتاري در نظر گيريم به اين نتيجه خواهيم رسيد كه همواره ساختار شخصيتي كساني كه با اين پديده روبرو ميشوند داراي نواقص و مشكلاتي است، بعبارتي ديگر محروميتهاي ناشي از عدم رفع نيازهاي سهگانه ذكر شده باعث گرديده تا اين الگوي رفتاري نادرست در فرد شكل گيرد.
در اينجا سؤال اين است كه منابع و امكانات براي رفع اين نيازهاي سهگانه چيستند؟
با عنايت به اينكه رفع نيازهاي ياد شده در شبكه ارتباطات اجتماعي صورت ميگيرد لذا خانواده بعنوان اولين و مهمترين اين منابع بشمار ميآيد.
خانواده اولين كانوني است كه فرد در آن اجتماعي شدن را ميآموزد و وارد شبكه ارتباطات اجتماعي ميشود. اين خانواده بعنوان مهمترين تأمينكننده نيازهاي ارتباطي مطرح ميباشد. حال اگر انسان نتواند از طريق اين منبع قانوني نيازهاي خويش را رفع نمايد مطمئناً بدنبال رفع نياز، از راهها و روش هاي ديگر استفاده خواهد كرد.
خانواده و پيشگيري از اعتياد
با توجه به پيشفرض هاي قبلي و اينكه خانواده ميتواند هم بعنوان يك منبع نگهدارنده و هم بعنوان يك منبع تشديدكننده در ايجاد پديده اعتياد نقش داشته باشد، ميخواهيم ببينيم كه چگونه ميتوان در بعد پيشگيري اعتياد، از خانواده استفاده نماييم. سادهتر بگويم، چه نوع خانوادهاي ميتواند در پيشگيري از اعتياد نقش مثبت و سازندهاي ايفا نمايد.
خانواده آشفته – خانواده بالنده
« در خانوادههاي آشفته و ناراحت، جو منفي را خيلي سريع و آسان ميتوان احساس كرد. هر وقت در چنين خانوادهاي باشي بسرعت احساس ميكني كه ناراحت هستي. گاهي محيط چنان سرد است كه گويي يخ زدهاند، فضا فوقالعاده مؤدبانه است و بيحوصلگي به وضوح مشهود است. زماني ديگر احساس ميكني كه همه چيز بطور مداوم مثل فرفره به دور خود ميچرخد و سرگيجه ميگيري و نميتواني تعادلت را بازيابي. گاهي امكان دارد كه نوعي حالت اعلام خبري احساس شود، مانند آرامش قبل از طوفان، كه ممكن است در هر لحظه رعد و برق بدرخشد و گاهي نيز هوا سرشار از رمز و راز است.»
در خانوادههاي آشفته وضع ظاهري افراد بسيار عبوس و غمگين ميباشد نگاه آنان از مردم گريزان است گويي گوش هايشان نميشنوند و صداي آنان را به سختي ميتوان شنيد در ميان افراد خانوادههاي آشفته دوستي و رفاقت بسيار كم رنگ است، ارتباطات و وابستگيها از روي وظيفه صورت ميگيرد بطوريكه افراد سعي ميكنند يكديگر را تحمل نمايند.
در اين نوع خانواده، بزرگترها صرفاً به فرزندان امر و نهي مينمايند بطوري كه هرگز نميفهمند او كيست و چه خواستهها و نيازهايي دارد.
در مقابل يك خانواده بالنده ميتوان نشاط و سرزندگي، اصالت، محبت و علاقه را احساس كرد. « ستير » عنوان ميكند كه در چنين خانوادهاي علاوه بر مغز، قلب و روح نيز حضور دارند.
« هر كسي ميتواند سرزنده بودن در چنين خانوادهاي را ببيند و بشنود. حركات بدن ها مليح و حالت چهرهها آرميده است. هر كس به ديگري نگاه ميكند نه به وراي وجود او و افراد با آهنگي پرمايه و روشن حرف ميزنند. در روابطشان با هم رواني و هماهنگي وجود دارد. حتي وقتي خردسالند به نظر گشادهرو و مهربان ميآيند و بقيه افراد خانواده هم با آنها مثل آدم هاي بزرگ رفتار ميكنند.»
به اين ترتيب در يك خانواده بالنده ميتوان عشق، تفاهم و پشتيباني را مشاهده كرد ميتوان افرادي را يافت كه داراي ساخت شخصيتي متعادل هستند و از الگوهاي رفتاري مثبت برخوردارند. بنابراين امكان روبرو شدن با موقعيتهاي مساعد جهت انحراف و كجروي به حداقل خواهد رسيد.
حال چه كنيم تا خانوادهاي بالنده و سرزنده داشته باشيم؟
براي رسيدن به اين مهم تكنيك هايي وجود دارد كه اگر بتوانيم آنها را در زندگي خانوادگي خود اعمال نماييم، قادر خواهيم بود تا خانوادهاي بالنده و سرزنده داشته باشيم.
اين تكنيك‌ها عبارتند از:
- گوش فرا دادن به سخنان يكديگر
در بسياري موارد شايد حداقل كاري كه ميتوان براي فردي انجام داد گوش دادن به سخنان وي باشد (دقت داشته باشيد كه بين شنيدن و گوش دادن تفاوت وجود دارد).
اهميت به اين مهم يكي از اصول اوليه ارتباط ميباشد. افراد خصوصاً كودكان در خانوادههاي خود ميبايست اين تكنيك را آموخته تا بتوانند در ارتباطات اجتماعي ديگر بكار برند. - ارزش قايل شدن براي يكديگر
يعني اينكه ديگران رعايت حال و خواسته مرا كنند و من هم علاقه پيدا نمايم كه براي ديگران ارزش قايل بوده و رعايت آنها را بكنم.
در جامعه ما در اكثر مواقع افراد فكر ميكنند كه چون خانواده آنها نزديك و خودماني هستند بنابراين لزومي در ارزش و احترام گذاشتن ديده نميشود! در صورتي كه اين يك تفكر كاملاً نادرست است.
ما ميبايست ياد بگيريم كه تمام افراد خانواده داراي ارزش هستند حتي كودكان نيز دوست دارند كه به آنان احترام گذاشته شود و براي آنها ارزش قايل شوند و در مقابل آنان نيز ياد ميگيرند كه چگونه ارزش و احترام براي ديگران قايل شوند. - ابراز محبت بصورت آشكارا و ابراز همدردي
افراد فكر ميكنند كه هيچ لزومي در بيان احساسات و عواطف آنان نسبت به اعضاي خانواده ديده نميشود در صورتي كه عكس اين است همه ما دوست داريم كه واژهها و الفاظ محبتآميز را از زبان نزديكان و دوستان و آشنايان خود بشنويم تا از اين محبت و همدردي اطمينان حاصل نماييم. اگر اين ابراز آشكار احساسات و عواطف نباشد چگونه افراد ميتوانند نسبت به عواطف همديگر اطلاع حاصل نمايند. - مهيا نمودن زمينه رشد اعضا
يعني اينكه فضا و كانون خانواده به گونهاي ميباشد كه افراد از خطر كردن هراسي نداشته و ديگران نيز پذيراي اشتباهات ناشي از خطر كردن ساير اعضاء باشند. در چنين فضايي افراد اعتقاد دارند كه اشتباهات هر فرد نشانهاي از رشد كردن وي ميباشد. - آزادانه درد دل كردن
در خانواده بالنده، درباره هر موضوعي ميتوان حرف زد: ناكامي، ترس، صدمه، خشم، انتقاد يا خوشي و كاميابي. فرزند ميتواند از والدينش در خصوص رفتارها و نگرشهاي آنان انتقاد نمايد و والدين بجاي اينكه بر سر او فرياد زده و او را بخاطر بيان چنين موضوعي سرزنش نمايند با صداقت با وي به گفتگو مينشينند و درد دل ميكنند و به او ياد ميدهند كه چگونه درد دل كند. - برنامهريزي و تطابق
خانوادههاي بالنده برنامهريزي ميكنند، اما اگر چيزي مزاحم برنامهشان شد، ميتوانند به آساني خود را با آن تطبيق دهند. اين طريق آنان را قادر ميسازد تا با آسودگي خيال بيشتري مسايل زندگي را حل كنند. - آموزش
پدران و مادران بعنوان رهبر در كانون خانواده ميباشند نه ارباب و در درجه اول وظيفه دارند كه چگونه در هر موقعيتي، انسان واقعي بودن را به فرزندشان بياموزند.
با فرزندشان در مورد اشتباه در قضاوت به همان سهولت سخن ميگويند كه در مورد درست بودن آن و در مورد آسيب و خشم و ناكامي به همان آساني كه در مورد خوشي و شاديشان، رفتار آنان با فرزندشان با آنچه كه به او ميگويند مطابقت كامل دارد در صورتي كه در يك خانوده پريشان والدين از طرفي فرزندانشان را از آسيبرساني به يكديگر باز ميدارند و از طرفي ديگر اگر رفتار آنان را نپسندند خوشان آنان را سيلي ميزنند!
نتیجه گیری
بر اساس نتایج برسی های انجام شده، خانواده اساسی ترین نقش را در تربیت کودک بر عهده دارد، پس باید آموزش وتربیت را از خانواده واز خودمان به عنوان پدر ومادر شروع کنیم، ارتباط صحیح بین والدین وفرزندان در فضای خانواده نقش بسزایی در پیشگیری از ابتلاء به آسیب های اجتماعی فرزندان دارا می باشد چرا که کودکان آن طوری رفتار می کنند که می آموزند وبا آنها رفتار می شود.
کاهش تقاضا برای مصرف مواد مخدر به عنوان شعار کلیدی ما مستلزم ایجاد وتقویت نگرش ها ، ارزشها ومهارت های اجتماعی مغایر با استفاده از مواد مخدر به عنوان وسیله مقابله با مشکلات ورسیدن به احساس آرامش ولذت در افراد جامعه به خصوص نسل جوان می باشد، نیل به این اهداف ممکن نیست مگر از طریق آموزش، تغییر نگرش وبالابردن میزان آگاهی مردم از خطرات ومضرات سوء مصرف مواد مخدر .
واضح است که برای دور نگه داشتن جوانان از این بلای خانمان سوز، نهادهایی چون مدرسه ، مؤسسه های فرهنگی و ورزشی، نیروهای انتظامی، مؤسسه های مذهبی می توانند بسیار مفید و ثمربخش باشند ، اما اهمیت هیچ کدام از آنها به پای خانواده نخواهد رسید. خانواده به عنوان اساسی ترین واحد جامعه نقش به سزایی در دور نگه داشتن فرزندان از مواد مخدر دارد.
تهیه و تنظیم؛سرهنگ “عبدالوهاب حسنوند”رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزر
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0